Ondernemen op Bonaire Juridische kansen en uitdagingen
Bonaire kent sinds 1 juli 2017 nieuwe bouwregels. Deze regels bestaan uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel betreft de voorschriften inzake de bouwvergunningsplicht, de aan bouwwerken te stellen eisen en de bouwvergunningsprocedure en is te vinden in het nieuwe hoofdstuk twee van de Wet Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer BES (Wet VROM BES). Het
tweede deel gaat over de (algemene) invulling van de technische en gebruikseisen in het nieuwe BES Bouwbesluit. Niet onbelangrijk is dat de nieuwe bouwregels meer veranderen dan men op het eerste gezicht zou denken.
Bouwwerken en de bouwvergunning
De Wet VROM Bes introduceert het begrip ‘bouwwerk’ waarvoor een bouwvergunningsplicht geldt. Dit ‘nieuwe’ begrip heeft een bredere strekking dan het begrip ‘gebouw’ of ‘woning’ in de ‘oude’ Bouw- en Woningverordening Bonaire. In de Europees Nederlandse jurisprudentie is het begrip bouwwerk inmiddels gedetailleerd ingevuld op basis van een algemene definitie die als richtsnoer wordt gebruikt: “elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren.” Via diverse uitspraken werden zo de volgende constructies als bouwwerk aangemerkt: een zeecontainer die meer dan drie maanden ter plaatste stond, een houten vlonder van zes vierkante meter en een paardrijbak. Het lijkt er dan ook op dat voor veel meer bouwwerken een bouwvergunning nodig is dan voorheen het geval was. In de Wet VROM BES is echter de mogelijkheid opgenomen dat het bestuurscollege zogenaamde bouwwerken van beperkte betekenis definieert, waardoor de hiervoor genoemde zeecontainers bijvoorbeeld als bouwvergunningvrij zouden kunnen worden aangemerkt. Het bestuurscollege heeft echter nog geen invulling gegeven aan deze mogelijkheid.
Bouwwerkeisen en BES Bouwbesluit
De technische eisen waaraan bouwwerken moeten voldoen zijn opgenomen in het BES Bouwbesluit. Het BES Bouwbesluit geeft echter alleen hele algemene normen voor constructieve veiligheid, gebruiksveiligheid, brandveiligheid en toegankelijkheid. De wetgever heeft dat bewust gedaan om de BES eilanden de mogelijkheid te bieden gedetailleerde technische voorschriften vast te stellen die zijn toegespitst op de lokale situatie. Het bestuurscollege kan daarvoor de BES Code gebruiken en/of het besluit van 18 september 1935 van de Gouverneur van Curaçao, hoewel de eerste niet specifiek is geschreven voor Bonaire en de laatste al heel wat jaren meegaat en misschien niet meer de meest recente technische inzichten vertegenwoordigt.
Voor wat betreft brandveiligheid wordt kennelijk gebruik gemaakt van voorschriften die zijn opgesteld door de brandweer, alhoewel het ons niet is gelukt de inhoud daarvan te achterhalen. Hopelijk zal het bestuurscollege binnen afzienbare tijd duidelijkheid geven over de inhoud van de gehanteerde normen.
Vanuit het oogpunt van gebruiksveiligheid is in het BES Bouwbesluit opgenomen dat er een gebruiksmelding moet worden gedaan als een bouwwerk waar meer dan vijftig personen tegelijk aanwezig zullen zijn (zoals bijvoorbeeld grote winkels) in gebruik wordt genomen en indien er in een woning kamers worden verhuurd aan meer dan vier personen. Een gebruiksvergunning is zelfs vereist als er nachtverblijf zal worden verschaft aan meer dan tien personen of een dagverblijf aan meer dan tien personen jonger dan twaalf jaar (zoals bijvoorbeeld bij een kinderdagopvang) dan wel aan personen met een beperking. Daarnaast kunnen door de Eilandsraad aanvullende voorschriften worden opgenomen in een bouwverordening al of niet op het gebied van welstand.
Procedure en publicatie
Het BES Bouwbesluit schrijft voor welke documenten ingediend moeten worden bij een bouwvergunningsaanvraag en daarnaast dat er leges verschuldigd zijn voor de behandeling van de aanvraag. In de Wet VROM BES is tevens de verplichting opgenomen dat het bestuurscollege openbaar kennisgeeft van aanvragen van bouwvergunningen in een of meer plaatselijke dagbladen, zodat bekend wordt wie waarvoor op welk moment een bouwaanvraag heeft ingediend. Op deze manier wordt voorkomen dat uw buurman gaat bouwen zonder dat u de gelegenheid hebt gehad om van de bouwaanvraag kennis te nemen. Het bestuurscollege heeft voor zover wij kunnen nagaan echter nog geen invulling gegeven aan deze wettelijke verplichting.Ten slotte is bepaald dat het bestuurscollege binnen een termijn van zestien weken na ontvangst van de aanvraag moet beslissen. Dit termijn kan eenmaal met maximaal acht weken worden verlengd. Hoewel de bouwvergunning verleend moet worden, tenzij er een weigeringsgrond is, zoals het niet voldoen aan de technische voorschriften, een met het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan Bonaire in strijd zijnde aanvraag, het ontbreken van een monumentenvergunning, of het niet voldoen aan redelijke welstand- en/of bouwverordening eisen, leidt overschrijding van de beslistermijn niet automatisch tot het verkrijgen van een bouwvergunning. Het betekent dat het Gerecht dan zal moeten worden gevraagd om het bestuurscollege alsnog op te dragen een besluit te nemen, desnoods op straffe van een dwangsom. Een verleende bouwvergunning kan tevens weer worden ingetrokken als die is verleend op basis van onjuiste gegevens, er niet binnen een jaar begonnen is met de bouwwerkzaamheden, de bouwwerkzaamheden meer dan een half jaar stilliggen en/of als de bouw niet binnen drie jaar is afgerond. Het is dus zaak om de vaart er bij de bouw in te houden.
Conclusie
Langzamerhand biedt de Wet VROM BES een geïntegreerd kader voor het regelen van ruimtelijke vraagstukken en milieu. Met de invulling van het hoofdstuk over bouwen is weer een stap gezet en door middel van de voorgeschreven publicatie van bouwaanvragen, is het beter mogelijk om ontwikkelingen op Bonaire te volgen en daarover desgewenst een standpunt in te nemen. Het uitwerken en publiceren van de technische normen, welstandseisen en de bouwverordening zal mogelijk nog enige tijd in beslag nemen, maar daarna zal transparant zijn welke ruimtelijke ontwikkelingen onder welke voorwaarden toegestaan kunnen worden op Bonaire.