De jeugd heeft de toekomst! Een veel gehoorde uitspraak, maar is dat zo? Wat gebeurt er met gezinnen bij wie het niet lukt? Wat gebeurt er met drop-outs? Hoe staat het met gezinnen die bepaalde zaken niet kunnen bieden aan hun kinderen? Jeugdzorg en gezinsvoogdij (JZ) is er voor ouders die het niet voor elkaar krijgen om hun kinderen volgens de gebruikelijke richtlijnen op te voeden, die er niet in slagen hun eigen levens op orde te krijgen. Liefst vrijwillig en op verzoek maar als het niet anders kan, dan in een gedwongen kader.
Het proces
Meldingen die bij Bureau Jeugdzorg binnenkomen, worden vaak door de ouders zelf gedaan, of uit bezorgdheid door mensen die dichtbij het gezin staan. Het doel van JZ is om deze gezinnen te ondersteunen, om een veilige omgeving voor de kinderen te creëren en om er bij voorkeur voor te zorgen dat deze gezinnen weer een eenheid gaan vormen.
Dat start met een intake gesprek. Tijdens deze intake verzamelt de JZ-medewerker informatie over de achtergrond, stressfactoren, de invloeden buiten het gezin en de school. Om één en ander te verifiëren en een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de situatie spreekt de medewerker indien nodig ook met andere partijen. Dit kunnen personen van een andere instelling zijn, een religieuze leider, familie, vrienden, etc. Na het verzamelen van de informatie en het vaststellen van een duidelijke hulpvraag, wordt er een casusoverleg georganiseerd. Hier komen alle professionals samen om gezamenlijk tot een passende oplossing te komen. Deze oplossingen verschillen van persoon tot persoon. Soms moet er door JZ bijvoorbeeld ondersteuning worden geregeld of heeft een kind psychologische hulp nodig en verwijst JZ door. Het kan ook voorkomen dat het gezin intensieve hulp nodig heeft en het kind tijdelijk ergens anders moet wonen. JZ zorgt dan voor begeleiding en de uithuisplaatsing. In de praktijk blijkt dat een combinatie van verschillende maatregelen en handvaten de meeste kans van slagen heeft. Als ouders niet in staat blijken om het kind een veilige omgeving en opvoeding te bieden, gaat de professional op zoek naar een veilige plek voor het kind. Het kind staat immers voorop en heeft het recht om op te groeien in een veilige en liefhebbende omgeving.
Angst
Veel mensen die zich niet zelf hebben aangemeld bij Jeugdzorg komen bang binnen. Deze vrees betreft vooral de angst voor wat er gaat komen. Ze zijn bang voor de macht van de institutie en nog concreter zijn ze vaak bang dat JZ hen hun kinderen af zal nemen. En helaas moet de organisatie als er geen andere oplossing is voor de kinderen, hier soms inderdaad toe overgaan. Aangezien er altijd wordt getracht een kind binnen het netwerk van het gezin te plaatsen, komen de kinderen over het algemeen bij familie of goede vrienden terecht. JZ hanteert hiervoor strenge screeningsprocessen. Verder speelt de angst voor de meningen van anderen ook een heel belangrijke rol. En dat is jammer. Jeugdzorg en gezinsvoogdij is er immers om ondersteuning te bieden en ouderschap is niet altijd even makkelijk. De medewerkers zien vaak vooruitgang bij de gezinnen die ze ondersteunen. Gezinnen worden er dus beter van en dat is goed voor het kind, het gezin, zijn omgeving en Bonaire.
Problematiek
Op het eiland zijn er verschillende zaken die een normaal gezinsleven kunnen beïnvloeden. Zo speelt het lage opleidingsniveau van veel ouders hen vaak parten. Het ontbreekt deze ouders namelijk niet aan de wens om hun situatie te veranderen, maar wel aan kennis en opleiding om dat te kunnen doen. Degelijk onderwijs waarbij men ook de benodigde sociale vaardigheden meekrijgt, zijn dan ook zeer belangrijk. Daarnaast is er voor jongeren en pubers te weinig te doen op het eiland, hangt er rond onderwerpen op het gebied van seksualiteit een taboe, is de werkdruk voor ouders hoog en ontbreekt het hen aan een sociaal vangnet. Dit gebrek aan perspectief en de vaak uitzichtloze armoede eist van zowel ouders als hun kinderen een hoge tol.
Mogelijkheden
Een gezonde en leuke dagbesteding voor jongeren tussen de 12 en 16 jaar oud zou al veel heel schelen. Daarnaast zouden er ook alternatieven moeten worden gevonden voor mensen met een lager opleidingsniveau. Deze groep heeft niet veel mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen. Door sommigen worden deze mensen zelfs gezien als onbelangrijk. Op het werk waar zij een groot deel van hun tijd doorbrengen, wordt bovendien te weinig gedaan aan hun groei en persoonlijke ontwikkeling. Zouden we dan net zoals in Nederland vaak het geval is overal een cursus voor moeten geven? Zeker niet, maar als je als bedrijf je personeel gemotiveerd en betrokken wilt houden, moet je je medewerkers de kans geven om zich te ontwikkelen en hen leren te kijken naar hun eigen sterke punten.
Toekomstperspectief
Helaas krijgt in deze wereld niet iedereen dezelfde kansen. Sommige kinderen hebben door diverse omstandigheden een enorme achterstand opgelopen of hebben eenvoudigweg niet de capaciteiten om verder te komen. Die kinderen worden over het algemeen ook na hun 18e levensjaar, wanneer de jeugdzorg feitelijk stopt, nog ondersteund door JZ. Door hen bijvoorbeeld te plaatsen in een voorziening voor begeleid wonen komen ze meestal toch nog goed terecht. Andere jongeren streven zelf een toekomstperspectief na. Ook zij komen er vaak wel, weliswaar met de nodige bagage. Maar deze jongeren slagen er uiteindelijk in uit hun bagage ook kracht te putten. Een negatieve of soms zelfs traumatische jeugd hoeft niet per definitie funest te zijn. Dit kan juist de aanleiding zijn om er het allerbeste van te maken, om te gaan studeren en terug te komen naar het eiland om een voorbeeld te zijn voor anderen. Zij trachten de bevolking bewust te maken van de kansen die er wel zijn. Het zijn dan ook deze personen die zeer belangrijk zijn voor de vooruitgang op het eiland en voor de sociale bewustwording van de bevolking.
Jeugdzorg is weliswaar trots op zijn successen, zeker als de jongeren uiteindelijk hun weg vinden, maar de organisatie kan het zich helaas niet permitteren alleen te kijken naar wat goed gaat, deze successen zwaarder te laten wegen dan de zaken die voor verbetering vatbaar zijn of de problematiek die op het eiland speelt. De focus moet blijvend gericht zijn op het verbeteren van hetgeen niet goed loopt. Een manier om daar mee om te gaan en bepaalde zaken los te laten is vooral gelegen in het met humor durven kijken naar jezelf en je kwetsbaar durven op te stellen. Dat is feitelijk een universeel gegeven en willekeurig wie of welke bedrijfstak aan te raden.
Ten slotte heeft Jeugdzorg en gezinsvoogdij een groot aantal contacten met uiteenlopende bedrijven en instellingen. Medewerkers van JZ werken dagelijks samen met andere instanties, coachen indien nodig ouders bij het vinden van werk, begeleiden hen in het traject om een betere ouder voor hun kind te worden. Het effect hiervan is dat de ouders in kwestie zich vaak ontwikkelen tot zelfbewustere personen. Dit geldt ook voor de jongeren en/of kinderen. De kinderen die bij JZ in een traject terechtkomen krijgen handvaten aangereikt om zichzelf beter te ontwikkelen en om betere keuzes te maken voor de toekomst. Zo worden er cursussen en trainingen gegeven over seksualiteit, zelfontplooiing en het maken van betere keuzes. Door middel van die cursussen krijgen ze mee wat ze nodig hebben om de beste versie van henzelf te worden en dus ook op de werkvloer beter te functioneren.