Voor het doen van investeringen is vaak geld nodig. Als dat geld van externe geldschieters zoals banken of andere investeerders moet komen zijn er twee thema’s die prominent de aandacht vragen: het stellen van zekerheden en Due Diligence. Als ondernemer is het goed te weten wat in dat kader wordt verwacht en waar rekening mee moet worden gehouden.
Zekerheden
Indien een onderneming of een bank kapitaal verschaft door het verstrekken van een lening is het belangrijk en vaak ook vereist dat er zekerheid wordt geboden over de terugbetaling daarvan. Het bekendste voorbeeld van het bieden van zekerheid is het verlenen van een hypotheekrecht op onroerend goed, zoals een bedrijfspand. Dit waarborgt de nakoming van verplichtingen als de maandelijkse rente of aflossing die voortvloeien uit een lening of krediet. Indien niet aan deze verplichtingen wordt voldaan, kan de leningverstrekker het hypotheekrecht executeren en het onderpand openbaar doen verkopen. Omdat onroerend goed zijn waarde veelal behoudt, is dit vaak een aantrekkelijk onderpand voor een geldverstrekker. Bij startende ondernemers of ondernemingen met weinig eigen vermogen, wordt soms verwacht dat een hypotheekrecht wordt verleend op onroerende zaken in de privésfeer, zoals een woonhuis. Ondernemers dienen zich hierbij te realiseren dat de gevolgen van problemen in een onderneming bij een faillissement bijvoorbeeld in dat geval ook van invloed zijn op de persoonlijke situatie, terwijl men dat door het oprichten van een BV of NV juist heeft geprobeerd te voorkomen.
Door middel van een pandrecht wordt een zelfde soort zekerheid verleend op andere dan onroerende zaken, zoals de bedrijfsinventaris (tafels en stoelen) of vorderingen op crediteuren. Als de verplichtingen jegens de geldverstrekker niet worden nagekomen, dan kunnen de goederen openbaar worden geveild of dienen de crediteuren aan de geldverstrekker te betalen. Omdat roerende goederen vaak minder waardevast zijn en op een veiling vaak (veel) minder opbrengen dan de nieuwwaarde, wordt een pandrecht meestal als een aanvullend zekerheidsrecht gebruikt.
Daarnaast worden bij investeringstransacties vaak ook garanties of borgstellingen vereist. Door middel van een borgstelling stelt iemand zich garant voor de nakoming van de verplichtingen van een onderneming. Deze borgstelling wordt bij het verstrekken van een krediet door een bank nog wel eens gevraagd van de aandeelhouders in een onderneming. Veel ondernemers realiseren zich niet dat een dergelijke borgstelling verstrekkende gevolgen kan hebben. Een van de mogelijke consequenties bij financiële problemen binnen een onderneming waarbij niet meer kan worden voldaan aan kredietverplichtingen, is namelijk dat ook dit door kan slaan naar de privésfeer van de ondernemer. De bank kan bij een borgstelling de ondernemer immers rechtstreeks aanspreken op achterstallige betalingen en zich mogelijk verhalen op privégoederen, spaargeld of het woonhuis. Daarnaast levert een persoonlijke borgstelling nog wel eens een aandachtspunt op bij de overdracht van (delen van) een onderneming of de aandelen daarin. Als een borgsteller zijn belang in een onderneming overdraagt door bijvoorbeeld zijn aandelen te verkopen, dan betekent dit niet dat de borgstelling automatisch overgaat op de nieuwe eigenaar. Dat vereist afspraken tussen de borgstellinghouder, de nieuwe eigenaar en de bank die daarmee zal moeten instemmen. Vanuit het perspectief van de bank zal daarbij worden gekeken naar de financiële positie van de oude en de nieuwe borgsteller en het komt wel eens voor dat de bank daarom niet instemt met een overgang van de borgstelling omdat de nieuwe borgsteller veel minder verhaal biedt. Dan kan een situatie ontstaan dat de voormalige aandeelhouder of eigenaar die dan meestal niet meer bij de onderneming betrokken is via de borgstelling toch gehouden kan worden aan een bijdrage als de kredietverplichtingen niet worden nagekomen. Het is daarom van groot belang hierover goede afspraken te maken met alle betrokken partijen.
Due Diligence
Due Diligence is een Engelse term die langzamerhand ingeburgerd is geraakt en die vertaald ‘goed onderzoek’ inhoudt. Een Due Diligence onderzoek omvat het in kaart brengen van de financiële en juridische situatie van een onderneming, zodat een investeerder zich een beeld kan vormen van de kansen en risico’s van zijn investering. Vooral bij een overname van een onderneming is het uitvoeren van een Due Diligence noodzakelijk. Bij het uitvoeren van deze Due Diligence wordt vaak een ‘dataroom’ ingericht waarin de onderneming documenten plaatst die inzicht geven in het reilen en zeilen van de onderneming. Dit zijn zaken als krediet- en huurovereenkomsten, eigendomsbewijzen, contracten met andere ondernemingen, informatie over juridische procedures, eventuele patenten, beschermde merken, etc. Investeerders kunnen na het tekenen van een geheimhoudingsverklaring toegang krijgen tot deze dataroom en vragen stellen, opdat zij inzicht verwerven in de onderneming. Met grote Due Diligence onderzoeken is vaak veel tijd gemoeid omdat adviseurs, advocaten en accountants alle documenten door moeten nemen om te bekijken of daarin zaken zitten die van belang zijn voor het nemen van een investeringsbeslissing. Bij een Due Diligence op kleinere schaal gaat het er bijvoorbeeld om om zeker te stellen dat de onderneming inderdaad eigenaar is van panden of percelen, waardoor het onderzoek vaak beperkt kan blijven tot het raadplegen van de openbare registers.
Conclusie
Bij het nemen van investeringsbeslissingen komt nogal wat kijken. In de fase van informatie verzamelen is een Due Diligence een handig hulpmiddel. Daarna kan weloverwogen een investeringsbeslissing worden genomen. Sommige geldschieters zullen, als zij besloten hebben te investeren, zekerheden verlangen in de vorm van een hypotheek- of een pandrecht. Soms wordt zelfs een borgstelling gevraagd. In deze situatie dient een ondernemer zich bewust te zijn van de risico’s die dat met zich mee kan brengen.