Ondernemen op Bonaire Juridische kansen en uitdagingen
Voor iedere ondernemer is een betrouwbare water- en elektriciteitsvoorziening van cruciaal belang. Op Bonaire is dat minder vanzelfsprekend dan in andere delen van de wereld. Anders dan bijvoorbeeld in Europees Nederland heeft Bonaire een ‘stand-alone’-systeem zonder koppelingen met netwerken op het vasteland en dienen zowel elektriciteit als drinkwater ter plaatse te worden geproduceerd. Er is op Bonaire maar één distributeur en een relatief klein aantal aansluitingen. Daardoor is veeleer sprake van schaalnadelen dan van schaalvoordelen.
Dat heeft gevolgen voor de kosten van elektriciteit en drinkwater. Die zijn immers hoger dan in Europees Nederland en vormen daardoor een belangrijke kostenpost bij zowel huishoudens als bedrijven.
De nieuwe Wet Elektriciteit en Drinkwater die op 1 juli 2016 in werking is getreden, geeft een nieuw regulerend kader voor het produceren en distribueren van elektriciteit en drinkwater. In deze wet worden de mogelijkheden voor een duurzame opwekking van elektriciteit uitdrukkelijk benoemd. Voor een ondernemer verandert er het een en ander en dus kunt u keuzes maken met betrekking tot de mogelijkheden die deze wet biedt. In dit artikel informeren we u over de opzet van de nieuwe wet en over de aandachtspunten voor u als ondernemer.
Productie
Conform de nieuwe wet kunnen meerdere producenten een productievergunning aanvragen.
Een vergunning is verplicht als de elektriciteit of het drinkwater anders dan voor eigen gebruik wordt geproduceerd. Als er duurzame elektriciteit wordt opgewekt, bijvoorbeeld door zonnepanelen, mag er wel worden ‘teruggeleverd’ en is er pas een vergunning nodig als de duurzame opgewekte elektriciteit niet hoofdzakelijk voor eigen gebruik is bestemd.
Dat betekent dat het voor een ondernemer aantrekkelijk kan zijn om zelf duurzame elektriciteit op te wekken. Ten eerste zal daardoor minder elektriciteit van het net hoeven worden afgenomen, omdat hij deels zelf, in het geval van zonnepanelen overdag als de zon schijnt, in zijn elektriciteitsbehoefte voorziet. Daarnaast mag een ondernemer eventuele overschotten terugleveren aan het net. Voor de teruggeleverde elektriciteit tot aan de hoeveelheid elektriciteit die van het net wordt afgenomen, ontvangt de ondernemer dan een terugleververgoeding. De hoogte van deze terugleververgoeding moet nog worden vastgesteld, maar zal volgens de laatste berichten USD 0.02 tot 0.05 bedragen. Uiteraard is dit afhankelijk van de capaciteit van de aansluiting.
Wordt er nog meer elektriciteit teruggeleverd, dan ontvangt de ondernemer daarvoor geen vergoeding. Op basis van deze uitgangspunten in de wet zal een ondernemer straks dus een afweging kunnen maken of het aantrekkelijk is om te investeren in de opwekking van duurzame elektriciteit door de aanschaf van zonnepanelen bijvoorbeeld. Het aanschaffen van duurzame opwekcapaciteit die groter is dan het eigen gebruik, wordt door de nieuwe wet en regelgeving in ieder geval ontmoedigd.
Het zal namelijk niet eenvoudig zijn om een productievergunning te krijgen. Een belangrijke voorwaarde conform de conceptregeling bij wet is dat de producent een overeenkomst met de distributeur van elektriciteit kan overleggen. Op Bonaire zal dat Water en Energiebedrijf Bonaire (WEB) zijn. Het is nog niet bekend of WEB overeenkomsten met producenten wenst te sluiten en onder welke voorwaarden. Daarnaast zal de productievergunning voorschriften bevatten over de hoeveelheid elektriciteit of drinkwater die tenminste per tijdseenheid wordt geproduceerd.
Dat betekent dat een productievergunning niet vrijblijvend is en dat een producent aan deze en andere eisen zal moeten kunnen voldoen.
Distributie
Per BES-eiland wordt één distributeur aangewezen. De aandelen van de distributeur moeten direct of indirect in handen zijn van het openbaar lichaam en de distributeur moet over het eigendom van het distributienet beschikken. Naar verwachting zal op Bonaire WEB worden aangewezen als distributeur.
De distributeur krijgt een niet onaanzienlijk takenpakket met betrekking tot het aansluiten van afnemers, het transport van water en elektriciteit, het plaatsen, beheren en uitlezen van de meters en het factureren van afnemers. Ondernemers kunnen met klachten aankloppen bij de distributeur die daarvoor een procedure moet inrichten. De wet bevat zelfs een optie voor een schadevergoedingsregeling indien storingen optreden, maar het is niet duidelijk of de minister van deze optie gebruik zal maken.
Tarieven
De wetgever heeft benadrukt dat de levering van elektriciteit en drinkwater een eerste levensbehoefte is en dat er door de kleine markt feitelijk weinig concurrentie is, waardoor afnemers beschermd moeten worden door middel van tariefregulering.
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) zal dan ook het aansluittarief, het vaste en variabele gebruikstarief en het wegtransporttarief voor drinkwater vaststellen. De ACM gaat daarbij uit van de systematiek van ‘price cap’. Dit is een systematiek waarbij het tarief wordt gebaseerd op de ‘efficiënte kosten’ plus een redelijk rendement voor respectievelijk de producenten en de distributeur. Om te handhaven heeft de Autoriteit de mogelijkheden gekregen om producenten en de distributeur te ‘prikkelen’ om efficiënter te werken en de tarieven zo laag mogelijk te houden.
Het gebruik van Pagabon blijft mogelijk en voor afnemers met een zware aansluiting die ‘off-grid’ willen gaan, is een bijzondere bepaling opgenomen. Deze houdt in dat als een afnemer op 1 juli 2016 een dergelijke aansluiting had, hij nog gedurende vijf jaar het vaste gebruikstarief moet betalen.
De afnemers worden daardoor bij wet verplicht bij te dragen in de kosten van het netwerk, omdat de wetgever van mening is dat het net al op de afname is ingericht en er dus al kosten zijn gemaakt.
Conclusie
Op 1 juli 2016 is de Wet Elektriciteit en Drinkwater in werking getreden. Voor ondernemers is daardoor ruimte ontstaan om keuzes te maken hoe zij in hun energiebehoefte willen voorzien. Ze kunnen er dan ook ook voor kiezen om zelf een producent te worden. De vaststelling van de tarieven is overgelaten aan ACM, die naar verwachting in december 2016 de nieuwe tarieven voor 1 januari 2017 zal vaststellen.