Servisio di Limpiesa di Boneiru oftewel Selibon, Bonaires enige afvalinzamelings- en afvalverwerkingsbedrijf is druk in de weer met de implementatie van het afvalbeheer- en uitvoeringsplan 2013-2022. Dit door zowel het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) als het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Milieu (IM) in 2013 goedgekeurde plan hield en houdt onder andere in dat het storten van afval moet worden verminderd, al het afval gescheiden moet gaan worden ingezameld en verwerkt en waar mogelijk gerecycled.
Het feit dat Bonaire min of meer gewend was en over het algemeen nog steeds is om zijn afval op een grote hoop te gooien (de Landfill) en dit vervolgens met diabase af te dekken, maakte een verbeterd afvalbeheer noodzakelijk. Investeringen om een beter afvalmanagement te realiseren zijn vooral met het oog op de gevaren voor de volksgezondheid en het milieu indien er niets gebeurt, de aanzienlijke bevolkingsgroei en de gewenste economische ontwikkeling broodnodig.
Vanwege de gewoonte om al het vuil te storten heeft het bewustmaken van de gemeenschap van zijn omgang met afval speciale aandacht binnen het implementatieplan. Men vergeet helaas vaak dat afval een product van ons allemaal is en het alleen daarom al dus ook de zorg en verantwoordelijkheid van ons allemaal zou moeten zijn. Selibon kan immers met de nodige investeringen het minder storten en scheiden van afval en de recycling faciliteren maar een daadwerkelijk succesvolle afvalverwerking is ook afhankelijk van de medewerking en inzet van iedere burger, elk bedrijf en alle overheden van Bonaire, de Nederlandse Cariben en het Rijk overzee. Met andere woorden: iedereen zal dus zijn steentje moeten bijdragen, iedereen zal moeten investeren om een schoner en gezond Bonaire voor nu en de toekomst te bewerkstelligen. Vooralsnog lijkt echter vooral Selibon zich hier in samenwerking met het OLB voor in te zetten op Bonaire.
Wetgeving
De zestig medewerkers tellende overheidsvennootschap Selibon moest na de transitie op 10-10-10, toen Bonaire als openbaar lichaam een bijzondere gemeente van Nederland werd, een aantal zaken ingrijpend veranderen om te kunnen voldoen aan de nieuwe normen en eisen inzake afvalstoffen. Deze nieuwe normen en eisen staan beschreven in de Wet Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Wet VROM BES, o.a hoofdstuk 4 Afvalstoffen), die op 22 december 2011 is vastgesteld en sinds 2012 gefaseerd wordt ingevoerd. De belangrijkste missie zo niet doel van het afvalverwerkingsbedrijf is dan ook niet alleen om Bonaire schoon te houden, stelt directeur Rudsel Leito, maar ook om het afval conform de afvalstoffenverordening naar aanleiding van deze wet te verwerken.
“Wij verlenen een dienst. We faciliteren. We werken voor de bevolking. Maar de bevolking is zelf verantwoordelijk”
Financiering
Het bedrijf is voor veertig procent van zijn financiering afhankelijk van de reinigingsheffing die via de rekening van Water en Energiebedrijf Bonaire (WEB) wordt geïnd. Deze heffing wordt voornamelijk besteed aan het ophalen en verwerken van huishoudelijk afval. Daarnaast wordt veertig procent door het OLB opgebracht om de openbare terreinen schoon te maken en te houden en ten slotte financiert Selibon zelf twintig procent middels commerciële activiteiten. Al is het streven weliswaar dat de laatst genoemde, de bedrijfsactiviteiten, zullen stijgen naar veertig procent, er zijn voor de uitvoering van het afvalbeheer- en uitvoeringsplan aanvullende investeringen nodig.
Zo vroeg Selibon subsidie aan om naast de uitbreiding en verbeterde afvalverwerkingsfaciliteiten bij Rincon en Lagun bij alle andere wijken (Amboina, Hato, Belnem, Tera Kòrá, Nikiboko en Antriol) kleine afvalstations ofwel milieupleinen te installeren zodat het afval per wijk gescheiden kan worden ontvangen. Het centrum op de stortplaats zelf, de Landfill bij Lagun, moest net als de infrastructuur worden gemoderniseerd en uitgebreid met loodsen en diverse afvalverwerkingsmachines zoals een verbrandingsoven voor biomedisch afval. Voor het ontwikkelen van de recycling moeten er onder andere nog een glascrusher, een kunststofcrusher, een autobandenpers, een kartonperser en een sorteerbaan om blik van aluminium en plastic te scheiden worden aangeschaft. Voor de recycling van karton heeft Selibon al een koper gevonden. Via een tussenpersoon in Curaçao gaat Bonaires gerecycled karton voortaan naar Singapore. Verder is het nodig om in verband met alle nieuwe ontwikkelingen en de modernisering van de afvalverwerking kennis en expertise in huis te halen die daarbij gericht kan helpen en bovendien bereid is om deze kennis over te dragen aan lokale mensen. Op die manier professionaliseert Selibon niet alleen, maar investeert het bedrijf tegelijkertijd ook in zijn eigen personeel, kennis en kunde. Het laatste is ook van belang in verband met de kwaliteit die Selibon wil leveren, de internationale erkenning die het wil verwerven en het feit dat het naast de Europees Nederlandse wet- en regelgeving ook wil voldoen aan de internationale standaarden. Dus ambieert het afvalverwerkingsbedrijf diverse ISO-certificaties. De ISO 9001 certificering heeft Selibon sinds 2014 weten te behalen. Hiervoor moest onder andere het wagenpark worden uitgebreid en vernieuwd. De volgende stap is het verkrijgen van de ISO 14001.
Uitdaging
De grootste uitdaging in het geheel betreft echter de bevolking van Bonaire. De burgers van Bonaire zullen binnen vijf à tien jaar immers hun eigen afval moeten gaan scheiden. Want, meldt directeur Rudsel Leito, ”Wij verlenen een dienst. We faciliteren. We werken voor de bevolking. Maar de bevolking is zelf verantwoordelijk”. Om deze verandering op gang te brengen zijn bewustwordingscampagnes nodig die de bewoners overtuigen van het nut en de noodzaak van het zelf scheiden van afval. Het veranderen van een ingesleten gewoonte van een samenleving is echter niet eenvoudig. Dus daar moet een apart communicatieplan voor worden opgesteld en uitgevoerd. Onder de bezielende leiding van directeur Rudsel Leito is het afvalverwerkingsbedrijf de verschillende mogelijkheden aan het bekijken en scenario’s aan het uitwerken.
De directeur heeft er samen met zijn operationeel manager Randy Leonora alle vertrouwen in dat Selibon en de bevolking van Bonaire door samen te investeren er in zullen slagen een schoner en gezonder Bonaire te realiseren. Het bedrijf doet er nu en in de komende jaren in ieder geval alles aan. Het leidt zijn personeel op, maakt de bevolking bewust, zoekt actief samen met regionale, nationale en internationale partijen als Selimar (Arubaanse Selibon), TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek), Selikor (Curaçaose Selibon), I&M en de UNEP (United Nations Environment Programme) naar oplossingen en bundelt de krachten voor een nog betere afvalinzameling en afvalverwerking op Bonaire en in de regio.
Kader Rudsel Leito
Ingenieur Rudsel Leito is sinds 2012 statutair directeur van afvalinzamelings- en afvalverwerkingsbedrijf Selibon. De oorspronkelijk in Curaçao geboren Leito heeft echter eerst een aantal andere bedrijfstakken verkend alvorens hij koos voor de spannende en altijd in ontwikkeling zijnde afvalbusiness. Na het afronden van zijn Mavo en de MTS koos Rudsel Leito ervoor om nog even verder te studeren en vervolgde zijn studie werktuigbouwkunde na de MTS aan de UNA (de toenmalige Universiteit van de Nederlandse Antillen). Zijn eerste baan bij een aannemer en zijn daaropvolgende betrekking als bedrijfsleider van een garagebedrijf waren aanleiding voor Leito om nog meer kennis te willen verwerven. Dus vertrok hij naar Nederland waar hij vanwege zijn technische achtergrond de studie bedrijfseconomie in twee jaar kon afronden. Als volleerde werkbouwtuigkundige en bedrijfseconoom werkte hij een korte periode op de olieraffinaderij ISLA op Curaçao. En hoewel het werk bij de ISLA hem beviel, besloot hij op zoek naar een nieuwe uitdaging in 1995 te solliciteren op een vacature van Selibon voor een uitvoerder die direct onder de directie zou vallen. Hij werd aanvankelijk voor een jaar aangenomen. Dat jaar zijn er inmiddels 22 geworden. Van uitvoerder werd hij lid van de managementgroep toen de toenmalige directeur vertrok en vervolgens directievertegenwoordiger. Na een aantal jaar als waarnemend directeur van Selibon te hebben gefunctioneerd, stelde de holding hem in 2012 tenslotte aan als statutair directeur.Toen Rudsel Leito begon wist hij feitelijk niet heel veel van afval en afvalbeheer. Zijn expertise lag bij bedrijfsvoering, de bedrijfsadministratie en techniek. Wat hem boeide en nog steeds aantrekt, is dat afval ook heel veel met techniek en logistiek te maken heeft. Het is een branche die continu in ontwikkeling is. “Die maakt dat je samen kunt groeien en samen op kunt lopen”, zo vertelt Leito. Het belangrijkste van zijn werk vindt de directeur echter het feit dat hij voor de bevolking bezig is, dat hij zich kan inzetten voor de volksgezondheid en voor het milieu. “Je hebt meteen eer van je werk’’, zegt hij. “Het resultaat is, als je het goed doet, meteen te zien voor mens en milieu.”