Eén van de meest gehoorde klachten bij de Kamer van Koophandel en Nijverheid Bonaire (KvK) is het feit dat banken veel kredietaanvragen afwijzen. Maar dit geldt niet alleen voor Bonaire. Wereldwijd zien we dat banken steeds minder kredieten verstrekken aan (startende) ondernemers. Waarom dit zo is, is niet altijd even duidelijk.
Sinds de crisis in 2008 neemt het aantal kredieten dat door banken wordt verleend aan het Midden en Klein Bedrijf (MKB) wereldwijd af. De strengere wet- en regelgeving is daar onder meer de oorzaak van. Banken mogen minder risico’s nemen, moeten meer geld in kas houden en kunnen dus minder uitlenen. Maar er is ook een andere tendens waarneembaar. Door bepaalde producten aan elkaar te koppelen konden banken in het verleden flinke marges berekenen. Een voor de bank verliesgevend product koppelen aan een lucratief product (bijvoorbeeld een hypotheek verkopen als je er een verzekering bijkoopt) was jarenlang een winstgevende praktijk. Maar die tijden zijn voorbij. Het is wettelijk niet langer toegestaan. En dus zien we een verschuiving optreden. Banken verstrekken steeds minder kredieten omdat ze simpelweg te duur zijn en te weinig opleveren. Vanuit het perspectief van de banken is dat voorstelbaar. Het zijn nu eenmaal commerciële instellingen die winst willen genereren. Onnodig risico lopen hoort daar niet bij. Zoals gezegd volkomen begrijpelijk, maar het maakt de boodschap niet rooskleuriger. Dit neemt niet weg dat banken, zo blijkt uit de praktijk, ook een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben. Het is niets voor niets dat overal ter wereld banken die dreigden om te vallen overeind werden gehouden door overheden. Het reilen en zeilen van een bank is namelijk direct van invloed op de economie van het desbetreffende land. Valt een bank om, zal dat gevolgen hebben, doet een bank niets ook. Banken fungeren als de smeerolie van de economische motor. Als zij geen kredieten meer verstrekken, zal de motor en dus de economie uiteindelijk stilvallen. Maar hoe valt deze maatschappelijke rol dan te rijmen met het commerciële karakter van de bank? Punt is dat banken op grond van hun maatschappelijk rol weliswaar leningen zullen blijven verstrekken, maar om de risico’s te beperken steeds meer onderpand zullen vragen. Soms in de vorm van een hypothecair onderpand, soms met harde contanten die door de ondernemer zelf moeten worden opgebracht.
Alternatieve vormen van kredietverlening
Door deze strenge en ‘hardere’ opstelling van de banken is er een andere trend in opkomst. Als gevolg van de bankencrisis en de eerder genoemde strengere wet- en regelgeving worden financieringsvormen die voorheen niet of nauwelijks levensvatbaar waren nu ineens populair. Crowdfunding en alternatieve financieringsinstellingen zoals Qredits vinden hun weg naar de ondernemer en de consument. Dat biedt tevens mogelijkheden voor Bonaire. Zo is Crowdfunding een manier om via internet en digitale netwerken een plan of project te financieren. Op speciaal hiervoor bedoelde sites en fora kan iemand individuen proberen te overtuigen om in zijn of haar product, onderneming en of project te investeren. In ruil hiervoor krijgt men dan bijvoorbeeld gratis producten of een dienst aangeboden. Een van de grote wereldwijde fora hiervoor is Kickstarter (www.kickstarter.com). Maar er zijn nog talloze anderen, elk met hun eigen concept en regels. Bij zo’n crowdfundingsite kan ook een Bonairiaanse ondernemer zijn bedrijf of product proberen te verkopen om zodoende voldoende cashflow te generen. Bereikt iemand de gewenste zelf ingestelde minimum krediethoogte, dan ontvangt men het geld van alle investeerders. Bereikt men het minimum niet, gaat het geld terug naar de investeerders. Op die manier krijgt een kleine markt toch de kans om wereldwijde aandacht te trekken voor het gepresenteerde product of de aangeboden dienst. Feit is natuurlijk wel dat de concurrentie ook vanuit de gehele wereld komt. Maar een goed idee gekoppeld aan gezond verstand en een flinke dosis doorzettingsvermogen heeft alles in zich om een succes worden.
De KvK heeft in de maand mei tijdens de netwerkbijeenkomst aandacht besteed aan dit onderwerp. Ondernemers die informatie hierover willen ontvangen kunnen gerust even langs komen of een afspraak maken met één van de KvK-adviseurs.
Qredits en Bonaire
De stichting Qredits vult in Nederland sinds 2008 het gat op dat is ontstaan door de zich terugtrekkende banken. Met behulp van de overheid (Ministerie van Economische Zaken), een aantal banken, verzekeringen en consultancybedrijven heeft Qredits een startkapitaal bijeengebracht. Dit stelt de stichting in staat om kredieten te verstrekken aan (startende) ondernemers die niet bij de ‘gewone’ banken terecht kunnen. Elk jaar neemt het aantal aanvragen toe en inmiddels zien ook de banken in Nederland de toegevoegde waarde van een instelling als Qredits. Waar de stichting eerst als een bedreiging werd ervaren – banken verlenen immers van oudsher de kredieten- ziet men nu in dat de motor van de economie moet blijven draaien. Dus worden de benodigde kredieten middels een organisatie als Qredits alsnog verstrekt, kunnen de ondernemers door, verdienen de banken hun geld en is iedereen tevreden. Op Bonaire staat dit alles nog in de kinderschoenen. Qredits heeft in mei aangegeven dat zij nog dit jaar naar Bonaire zullen komen om ook hier te proberen hun kredieten te verstrekken. En dat is goed nieuws voor de MKB op Bonaire. Mogelijk kunnen een aantal ondernemers via deze nieuwe speler op de Bonairiaanse markt aan de broodnodige kredieten komen. Wat echter niet verandert, zijn de minimumeisen waaraan een ondernemer moet voldoen. Men moet nog steeds een goed beargumenteerd businessplan aanleveren en dit ook kunnen verkopen. Daarnaast moet het bedrijf uiteraard levensvatbaar zijn op Bonaire. Het grote verschil is gelegen in het feit dat Qredits een non-profit organisatie is oftewel geen winstoogmerk heeft. Dat maakt dat het voor hen op bepaalde vlakken gemakkelijker is om anders naar de business te kijken dan bijvoorbeeld een commerciële bank.
Kredietunies
In Nederland wordt er steeds meer geëxperimenteerd met alternatieve vormen van kredietverlening omdat zoals eerder aangegeven de banken zich lijken terug te trekken uit de MKB-kredietverlening. Naast organisaties als Qredits ontstaan er tevens zogenaamde kredietunies. Dit zijn samenwerkingsverbanden tussen grote bedrijven en instellingen die geld beschikbaar stellen om ‘kleinere’ bedrijven aan kredieten te helpen. Op die manier proberen zij de geldstroom uit kredietverlening op gang te brengen. Bonaire zou als onderdeel van Nederland ook hier van kunnen profiteren. De KvK gaat hier in ieder geval op inzetten, wanneer zij in Nederland gaat praten met de vertegenwoordigers van deze unies. Daarnaast zou het een optie kunnen zijn om te bekijken of hier op de eilanden ook een dergelijke unie kan worden opgericht. Een gezamenlijk initiatief van de ABC-eilanden zou bijvoorbeeld een mogelijkheid kunnen zijn. Voorwaarde is wel dat er een longitudinaal onderzoek naar de beschikbaarheid van kredieten op Bonaire plaatsvindt dat antwoord geeft op vragen als waar het MKB het broodnodige geld kan lenen om de gewenste investeringen te kunnen doen. Het maakt niet uit of dat nu bij banken gebeurt of bij de nieuwe spelers op het kredietverleningsveld, als dat krediet maar beschikbaar is.
Tekst: Dick ter Burg