Bonaire van nature brandveilig
“Er gebeurt hier toch nooit wat,” zo was de houding toen Robby Bouwman in 1990 zijn bedrijf in brandbeveiligingsmiddelen startte.
En het is waar, de omstandigheden op Bonaire zijn gunstig voor wat betreft brandveiligheid volgens Bouwman.
Er is en veel vrijstaande laagbouw en de meeste gebouwen zijn gemaakt van het brandveilig materiaal beton. Beton brandt namelijk niet.
Bovendien is de Bonairiaanse natuur zelf ook redelijk brandveilig.
Vrijwel alles in de natuur hier is er op gericht om zoveel mogelijk vocht vast te houden. “Probeer maar eens een palm in de fik te steken. Gaat je niet lukken”, geeft de ondernemer als voorbeeld. Dan is er nog het brandbare hout, maar dat heeft hier na een aantal jaar zoveel zout opgenomen dat ook dat niet echt meer gemakkelijk vlam vat. Spontane bosbranden zoals in Zuid-Europa komen op Bonaire dan ook niet voor.
Het aantal incidenten is eveneens relatief klein. Uit het jaarverslag van de brandweer blijkt dat de brandweermannen in 2014 in totaal 191 keer moesten uitrukken voor incidenten. Het overgrote deel daarvan, zo’n 125 keer, betrof brandbestrijding. De meeste brandongelukken op Bonaire zijn relatief onschuldig van aard. Het betreft meestal mensen die zich branden aan hete uitlaten, BBQ-ongelukjes en elektrabrandjes. Oorzaak nummer één van branden hier is kortsluiting volgens Bouwman. Mensen zetten te veel stekkers op een stopcontact.
Maar een lage incidentie is geen reden om geen aandacht te besteden aan brandveiligheid. Als het misgaat, zijn de gevolgen ernstig. Brandwonden doen uitzonderlijk veel pijn en zijn bovendien zwaar verminkend.
In de laatste vijf jaar zijn op Bonaire drie dodelijke ongevallen geweest door brand. Tweemaal betrof het een incident met gasflessen in de keuken. Eenmaal door ontploffing van een spuitbus die gebruikt werd om kookapparatuur schoon te maken. ‘Gasflessen moet je dan ook nooit in de keuken zetten, maar altijd buiten’, waarschuwt Jan Janga, lokaal commandant van de brandweer Bonaire. Bij ontploffende gasflessen is het gevaar bovendien niet alleen de brand zelf, maar gaat het vooral om het inademen van de hete lucht die de longblaasjes verbrandt. Het slachtoffer loopt daardoor groot risico op overlijden, zelfs nog tot enkele dagen na het incident.
Brandbeveiliging noodzakelijk
Robbie is bevlogen als het om brandveiligheid gaat. “Als ik een gevaarlijke situatie zie, kan ik het niet nalaten er iets van te zeggen. Daar wordt lang niet altijd wat mee gedaan, maar ik heb het dan in ieder geval gemeld.’ Bewustwording en voorlichting vindt hij zeer belangrijk. De brandbeveiliger heeft dan ook voorlichting gegeven op scholen. “Ik maakte kinderen bewust dat als opa in de knoek werkt met een gasfles met rubberslangen dat levensgevaarlijk kan zijn.” Hij legde dan uit dat rubber uitdroogt en dus de verbinding al heel snel scheuren en lekkages kan vertonen en vertelde dat de risico’s zijn uit te bannen door koperen pijpjes te gebruiken voor die verbinding in plaats van rubber.
De schuimblusser van 6 liter is inmiddels Bouwmans’ meest verkochte product. Het is dan ook het ideale blusmiddel. Zo’n 600 per jaar gaan er over de spreekwoordelijke toonbank. Zijn beveiligingsmiddelen worden allereerst in bedrijfspanden ingezet. Daarnaast worden steeds meer voertuigen uitgerust met kleine handblussers. Op de ambulance en in commercieel vervoer is dat nu verplicht. Maar in de praktijk is het nog niet altijd gerealiseerd. Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is goed ingericht op brandveiligheid, meldt de brandbeveiliger, de lokale overheid en bedrijven hebben veelal echter nog een weg te gaan.
“Maar ik zie wel verandering, het komt steeds dichterbij.’
Dat het om verschillende redenen belangrijk is voor bedrijven om aandacht te besteden aan brandveiligheid staat voor lokaal commandant van de brandweer op Bonaire, Jan Janga buiten kijf. Hij geeft aan dat het ten eerste belangrijk is om ongelukken te voorkomen zowel bij het personeel als op de zaak. Ondernemers hebben er bovendien economisch belang bij om ongelukken te voorkomen. Daarnaast dragen ze verantwoordelijkheid voor de omgeving van hun klanten en het milieu.En we zijn, volgens Bouwman, in een wereld terecht gekomen waarin aansprakelijkheid steeds belangrijker is geworden. “Dus àls er iets gebeurt en je loopt tegen iemand op die een goede advocaat inhuurt, kan je dat als ondernemer een flinke hoeveelheid geld kosten.” Voorkomen is dan ook beter dan genezen en dus is het verstandig en geen overbodige luxe om te investeren in brandpreventie.
Wet- en regelgeving brandbeveiliging
Wie een zaak wil openen moet aan allerlei regels voldoen en dus ook aan regels op het gebied van brandveiligheid. De voorschriften zijn afhankelijk van het type onderneming. Zo gelden er andere regels voor de horeca dan voor de detailhandel. In beide gevallen zijn vluchtwegen echter een vereiste en de verplichte handblusmiddelen afhankelijk van het type goederen dat men verkoopt. Voor de keukens in de horeca gelden er bovendien nog een aantal specifieke veiligheidsvoorschriften. Hoe de keuken schoongehouden moet worden bijvoorbeeld en hoe te handelen tijdens het koken. Zo kan teveel vet in een keuken brandgevaar opleveren. Het is dan ook om meer dan één reden van belang de keuken goed schoon te houden.Wil een ondernemer een nieuw pand bouwen dan moet er eerst een bouwvergunning worden aangevraagd. De brandweer controleert dan de bouwplannen op brandveiligheid. Zo kijken ze bijvoorbeeld naar de vluchtwegen en naar welke kant de deuren open gaan. Als het pand al is opgeleverd en/of de ondernemer betrekt een bestaand pand, dan dient hij of zij een gebruiksvergunning aan te vragen voordat de zaak open kan. In zulke gevallen komt de brandweer het pand ter plekke inspecteren en geeft indien nodig aanwijzingen over hetgeen verbeterd of aangepast moet worden. Bij zo’n bezoek kijkt men onder meer of er genoeg blusapparaten aanwezig zijn en of de apparatuur ook gevuld is. De bevindingen van de brandweer worden tevens doorgegeven aan de verzekering. Meestal krijgt een ondernemer de tijd om de aanpassingen door te voeren.
Bedrijfshulpverlening
Grotere ondernemingen doen er goed aan om ook bedrijfshulpverlening (BHV) op te starten. Voor kantoren en scholen is dat al verplicht. Hoewel BHV niet voor alle bedrijven een must is, is het nuttig om te investeren in kennisuitbreiding van het personeel. Hoe gebruik je bijvoorbeeld die handbrandblusser? Hoe werkt een AED? Kent het personeel het ontruimingsplan? Indien de ondernemer zijn personeel daarin schoolt en laat oefenen, weet men wat men moet doen in geval van brand. “Veel mensen zijn best bereid om te helpen, maar hebben geen idee wat ze moeten doen”, licht Bouwman toe. Ook aan de voorlichtingskant moet dus het nodige worden ondernomen. De bedoeling is dat de
brandweer in de toekomst een grotere rol gaat spelen op het gebied van voorlichting aangezien men ook een preventieafdeling gaat oprichten.
Brandveiligheid zou een aandachtspunt moeten zijn zodra men personeel en klanten heeft. Bouwman en de brandweer raden bedrijven dan ook aan uit te voeren wat in het besluit staat. Dit betekent de oprichting van een BHV, de apparatuur elk jaar hercertificeren en investeren in het trainen van personeel. Daarnaast moet men er vanuit gaan dat brandveiligheid en preventie nooit ‘af’ zijn. Milieueisen veranderen, er komen nieuwe producten op de markt en kennis moet met enige regelmaat worden opgefrist. Tegenwoordig neemt de lokale overheid de voorlichting voor zijn rekening. Zo weet, volgens ondernemer Bouwman het personeel in Nederland over het algemeen heel goed waar de vluchtwegen zijn, hoe de AED gebruikt moet worden, waar de blusmiddelen zich bevinden en welke verbandmiddelen wanneer te gebruiken. Op Bonaire valt daar nog wel het een en ander aan te verbeteren”, vindt hij. Het gaat bij brandveiligheid naar zijn mening vooral om bewustwording en mentaliteit.Hij kan het niet genoeg benadrukken. “Wees je ervan bewust dat ongelukken in een klein hoekje kunnen zitten.”
Wettelijk kader:
• Bedrijven hebben de verplichting hun gebouw brandveilig op te leveren en in te richten.
• De brandweer is er voor de brandbestrijding, de inspectie van brandveiligheid en in de toekomst ook voor preventie.
• Het OLB houdt toezicht en handhaaft besluiten.
• Het ministerie van Veiligheid en Justitie ziet toe op de brandveiligheidszorg.
• Het ministerie van Infrastructuur en Milieu gaat over het opstellen van het Bouwbesluit BES.
• De Eilandsraad keurt en neemt het Bouwbesluit BES aan.
Tekst: Nina Huygen