Basisvoorzieningen op orde en weten waarvoor je betaalt
Marga Buys (34) en Laurens Jörg (41) werken sinds enige tijd op Bonaire namens de Autoriteit Consument & Markt (ACM). In Nederland heeft ACM onder andere de taak om fusies te controleren en toezicht te houden op onder meer de energiesector. En vermoedelijk krijgt de organisatie medio 2016 ook de taak om toezicht te houden op een wet die gaat gelden voor Caribisch Nederland. Het betreft de wet ‘Elektriciteit en Drinkwater BES’. Deze wet regelt de elektriciteit- en drinkwatervoorzieningen op de drie eilanden. Doelstelling van de wet is dat deze voorzieningen betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam zijn. ACM krijgt de taak daar economisch toezicht op te houden en de tarieven vast te stellen.
De wet is zorgvuldig voorbereid en met grote inbreng van de eilanden zelf. Er is geluisterd naar de inbreng van bewoners en daar is vervolgens ook echt wat mee gedaan. Vanuit de eilanden werd bijvoorbeeld geadviseerd dat als je de situatie echt wil begrijpen, je dan hier moet leven en het zelf moet ervaren. Je krijgt als je hier woont immers niet alleen zelf de elektriciteitsrekening, je hoort ook de verhalen en je krijgt de signalen. Vanuit Den Haag is dat niet mogelijk. Ook daarom heeft ACM ervoor gekozen om twee mensen te stationeren op het eiland. De voorbereiding van deze wet wordt geprezen in het rapport van de Commissie Spies. Het is geen kopie van de Europees Nederlandse en er is daarnaast ook nog maatwerk mogelijk op de drie eilanden.
Buys en Jörg vormen dus de vooruitgeschoven post van ACM voor de zogeheten BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba). Ze worden ondersteund door een team dat werkzaam is in Den Haag. Ook de besluitvorming vindt plaats in Den Haag. De twee doen de bezoeken aan de bedrijven en voeren het toezicht uit op Bonaire, Saba en Statia. Ze houden uit praktische overwegingen kantoor bij de RCN maar zijn er nadrukkelijk geen onderdeel van. De ACM is namelijk een zelfstandig en onafhankelijk bestuursorgaan.
Het tweetal helpt de elektriciteitsproducenten en -distributeurs bij het nakomen van de nieuwe wet. Op Bonaire zijn dat Countour Global (energieproducent) en WEB (distributeur van elektriciteit en producent en distributeur van water). Voor Statia is dat Stuco en voor Saba SEC. Deze laatste twee bedrijven zijn sinds 2014 zelfstandig. Voorheen was er een gezamenlijk bedrijf voor Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. Maar elk eiland heeft zijn eigen specifieke kenmerken. Op Saba bijvoorbeeld wordt het drinkwater vervoerd met tankwagens. De vulkanische rots leent zich niet echt voor het aanleggen van een drinkwaternetwerk.
Betaalbaar
Water is hier op de eilanden, zeker in vergelijking met Europees Nederland, heel duur. Maar de omstandigheden zijn ook anders. Het Boneriaanse drinkwater wordt uit zee gehaald, moet worden ontzilt met dure technieken en met dure stroom. Daar is niet veel aan te veranderen. Elektriciteit is ook duur. Bonaire is nu eenmaal een klein eiland dus betaal je met relatief weinig inwoners voor de generatoren die er staan en voor het netwerk dat er ligt. Wel zou het produceren en distribueren ervan mogelijk iets goedkoper kunnen door efficiënter te gaan werken. ACM zal met de water- en energiebedrijven gaan bekijken wat de kosten zijn, wat een betaalbaar tarief is voor consumenten en wat een redelijk rendement is voor de bedrijven. Het onafhankelijk orgaan kan niet beloven dat door het toezicht het voor iedereen goedkoper zal worden. Wat wel zal gebeuren is dat de tarieven inzichtelijk en transparant zullen worden.
Het feit dat elektriciteit en drinkwater in Caribisch Nederland duurder zijn dan in Europees Nederland, wordt voor een deel gecompenseerd door subsidies van het Ministerie van Economische Zaken (EZ) en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IM) voor de energiebedrijven. Het idee is dat je voor je netwerktarief niet meer betaalt dan je in Europees Nederland zou betalen. De subsidies drukken dus de kosten van bedrijven en burgers.
Op dit moment betaalt iedereen een prijs per kilowattuur (kWh), waarin alle verschillende kosten verwerkt zijn. Deze kosten bestaan uit een productietarief (wat kost het om met brandstof en windenergie elektriciteit te produceren) en een netwerkbedrag (wat kost het om het netwerk in stand te houden en de leidingen, kabels, etc. te onderhouden).
De kosten voor de leidingen en kabels kun je omrekenen naar kosten per aansluiting.
Straks zal onze elektriciteitsrekening er dus anders uit gaan zien. Iedereen betaalt dan een vast bedrag per maand voor het netwerk en daar bovenop een bedrag voor het verbruik (kWh en m³).
Heb je bijvoorbeeld een huis waarin je maar een deel van het jaar woont, dan betaal je straks wel mee voor het feit dat er ook daar elektriciteitsleidingen liggen. De verdeling van de kosten wordt daarmee dus eerlijker en de rekening inzichtelijk en transparant.
Betrouwbaar
Betrouwbaarheid gaat over de kwaliteit van de netwerken, het drinkwater en de leidingen. Zijn de leidingen goed? Zijn vraag en aanbod op elkaar afgestemd? Moet de productiecapaciteit worden uitgebreid? Zijn de verdeelstations in orde? Welke metingen vinden daarop plaats? Deze vragen beantwoorden is een taak van de technische toezichthouder; de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), die onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu valt. Het zorgen voor leveringszekerheid valt eveneens onder betrouwbaarheid. Dat is de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de stroom niet ineens uitvalt of de waterleiding opdroogt. Ook daar moet toezicht op worden gehouden. Burgers en bedrijven zullen investeringen mogelijk vertaald zien in hun rekening. De rol van ACM inzake ‘betrouwbaarheid’ zit hem vooral in het toetsen van de redelijkheid van investeringen en in het bijzonder of die investeringen in de tarieven verwerkt kunnen worden.
Duurzaam
Eénderde van de energie op Bonaire is windenergie, dus duurzame ofwel groene energie. Dat is veel; in Europees Nederland bijvoorbeeld is dat op dit moment maar zo’n tien procent. Het Ministerie van Economische Zaken werkt aan een beschrijving per eiland wat er gedaan kan worden om de duurzaamheid te vergroten. Op Bonaire staat een proeftuin met zonnepanelen bij Barcadera, gestart door WEB begin 2015.
De nieuwe wet maakt het mogelijk om straks als burger of als bedrijf energie terug te leveren aan het net via zonnepanelen of windmolens. Voorwaarde is wel dat je bij WEB moet melden hoeveel vermogen je terug kunt leveren, zodat WEB de belasting en stabiliteit van het netwerk kan garanderen. Voor het terugleveren krijg je een kleine vergoeding. Zo kun je uitrekenen na hoeveel tijd je je investering eruit kunt halen. Daarnaast zal een dergelijke investering vast en zeker bijdragen aan een duurzaam imago van het bedrijf.
Voor verdere informatie:
www.acm.nl/caribisch-nederland
ACM op Bonaire:
- stelt tarieven vast voor elektriciteit en drinkwater
- toetst of de voorwaarden van WEB redelijk zijn
- kan geschillen beslechten tussen consumenten en WEB
- spreekt graag met consumenten, bedrijven en belangenorganisaties over hun ervaringen met de elektriciteit- en drinkwatervoorzieningen